Μαυσωλείο του Γαζή Εβρενός
Ο Γαζή Εβρενός πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1417 και ετάφη σε μαυσωλείο, το οποίο κατέστη τόπος προσκυνήματος για τους μουσουλμάνους της Βαλκανικής. Αργότερα, αποτέλεσε και χώρο προσευχής (τζαμί), μία συνήθης ισλαμική πρακτική σε μαυσωλεία σημαντικών προσώπων στους οποίους αποδίδονταν ιδιότητες αγιοσύνης.
«Πέθανε και μετακόμισε από την εφήμερη κατοικία στη μόνιμη κατοικία ο αποθανών και συγχωρεμένος, ο ευτυχισμένος μάρτυρας, ο Κύριος των πιστών, ο διοικητής των Γαζήδων και πολεμιστών για την πίστη, που συνέτριψε τους απίστους και πολυθεϊστές, αυτός που επισκέφθηκε τον ιερό οίκο του Θεού, αυτός που περιχάραξε τη «γωνία» και τη «θέση», ο Χατζή Εβρενός γιος του Ισά, ας πέσει το φως του Θεού επάνω στον τάφο του και ας ευωδιάζει ο τάφος του έως ότου το έλεος του παντοδύναμου Θεού, και ας είναι ο Θεός ευχαριστημένος μαζί του, την ημέρα Τετάρτη την εβδόμη του μήνα Σεβάλ κατά το έτος 820 της Εγίρας…», αναφέρει σε παλαιοθωμανική γραφή επιγραφή του μαυσωλείου.
Αυτό το κατάφωτο, λαμπρό μαυσωλείο επισκέφθηκε το 1668 ο Εβλιγιά Τσελεμπή, ο οποίος μας κληροδότησε μία εξαιρετική περιγραφή τόσο του μνημείου, όσο κα της πόλης. Επρόκειτο για ένα μονόχωρο κτίριο, το οποίο έφερε παράθυρο στην κάθε πλευρά του και καλυπτόταν με μολυβδοσκέπαστο θόλο κάτω από τον οποίο βρισκόταν η μαρμάρινη σαρκοφάγος του Γαζή Εβρενός. Μέσα στους αιώνες το μαυσωλείο υπέστη παρεμβάσεις και επεκτάσεις. Μετά το 17ο αιώνα επεκτείνεται προς το νότο και αποκτά ορθογώνια κάτοψη ενώ πιθανότατα κατά το 19ο αιώνα μία νέα οικοδομική φάση θα διαμορφώσει τη σύγχρονη, σε σχήμα Τ, κάτοψη του.
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες στο μαυσωλείο εκτός από το Γαζή Εβρενός ήταν θαμμένα 5-6 μέλη της οικογένειας του. Το μνημείο υπέστη πολλές φθορές κατά την προπολεμική περίοδο, οι οποίες αποκαταστάθηκαν με την πρόσφατη αναστήλωση του.
