Χρησοσπηλιά
Η Χρυσοσπηλιά είναι ένα ξεχωριστό φυσικό μνημείο. Πρόκειται για ένα δυσπρόσιτο σπήλαιο στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, 30 περίπου μέτρα πάνω από τη θάλασσα, με μεγάλο σπηλαιολογικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Το μήκος του είναι 300μ και διαθέτει δύο κύριους θαλάμους που ενώνονται μεταξύ τους μέσω ενός μικρού διαδρόμου. Στο δάπεδο του πρώτου θαλάμου έχουν βρεθεί ρωμαϊκές δεξαμενές και πλήθος οστράκων, ενώ τον δεύτερο θάλαμο κοσμούν εντυπωσιακοί σταλακτιτικοί σχηματισμοί.
Το στοιχείο όμως που καθιστά την Χρυσοσπηλιά μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι το πλήθος των αρχαίων ονομάτων που καλύπτουν τα τοιχώματα και την οροφή της. Τα ονόματα χρονολογούνται κυρίως στον 4ο π.Χ. αιώνα και ανήκουν σε εφήβους που έφταναν έως εδώ από όλα τα μέρη της Ελλάδας. Οι έφηβοι που κατάφερναν να μπουν στον κυρίως θάλαμο ανέγραφαν τα ονόματά τους, αφήνοντας έτσι τα ίχνη της επίσκεψής τους. Εικάζεται ότι ο χαρακτήρας της επίσκεψης ήταν λατρευτικός και ότι το δύσκολο αυτό εγχείρημα λάβαινε μέρος στα πλαίσια μίας τελετής ενηλικίωσης. Από το πλήθος αυτό των ονομάτων έχουν καταγραφεί γύρω στα 400 ονόματα ανδρών (τα γυναικεία ονόματα σπανίζουν), πολλά από τα οποία συνοδεύονται από επίθετα που δηλώνουν τον τόπο καταγωγής τους. Η ύπαρξη επίσης ανθρώπινων οστών στην είσοδο της Χρυσοσπηλιάς έχει τροφοδοτήσει τη δημιουργία θρύλων, οι οποίοι περιγράφουν τη σπηλιά ως κρησφύγετο των κατοίκων από τους πειρατές.
Στη Χρυσοσπηλιά οδηγούν σκαλοπάτια που χτίστηκαν στην αρχαιότητα και είναι γνωστά ως «Ελληνικά σκαλιά». Η πρόσβαση ωστόσο είναι δύσκολη και επικίνδυνη, ειδικά όταν φυσάει δυνατός βοριάς. Από τη θάλασσα το σπήλαιο είναι προσβάσιμο, η επίσκεψη όμως δεν επιτρέπεται εφόσον η αρχαιολογική έρευνα δεν έχει ολοκληρωθεί και δεν υπάρχει υποδομή πρόσβασης και επίσκεψης του σπηλαίου.
